Kredi Notu

Nasıl ki ülkelerin Kredi Risk Primi (CDS) varsa bireylerin de Kredi Notları var. Kredi notu, bireyin banka ve finans kuruluşlarıyla arasında geçen her türlü mali dengelere dayanarak çeşitli analizler neticesinde ortaya çıkarılan sayısal bir ifadedir. Finans, reel sektör ve bireyler referans olarak bu kredi notunu kullanır.

Bankalar ve diğer finans kurumları kişiye kredi vermeden önce bu raporu inceleyerek potansiyel risk durumlarını gözden geçirirler. Kredi puanı düşük olan kişilere bankalar ve finans kurumları kredi verme konusunda ipotek, kefil, teminat, rehin gibi alternatif yöntemleri gözden geçirirler. Kredi puanı yüksek olan bireylerse krediye daha kolay erişebilirler.

Türkiye bankacılık ve finans sektöründe kullanılan bireysel kredi notu 0 ile 1900 arasındadır. Buna göre 0 çok riskli, 1900 ise çok iyi puandır:

• Çok riskli: 0-799
• Orta riskli: 800 -1299
• Az riskli: 1300-1499
• İyi: 1500-1699
• Çok iyi: 1700-1900

Bireylerin kredi notunu etkileyen çeşitli unsurlar vardır. Bu unsurlar çeşitli finans kuruluşları tarafından aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

• Kredili Ürün Ödeme Alışkanlıkları %35: Kredili ürün ödemelerinin, son ödeme tarihi geçmeden önce yapılması Findeks Kredi Notu’nu olumlu etkileyen unsurlardan biridir.
• Mevcut Hesap ve Borç Durumu %35: Findeks Kredi Notu hesaplanırken; henüz kapanmamış aktif kredilerin yanı sıra sorunlu ve sorunsuz kapanmamış kredilerin de borç ve limit tutarları dikkate alınır.
• Yeni Kredili Ürün Açılışları %11: Henüz ödeme performansları belli olmamakla birlikte yakın zamanda açılan kredili ürünler, Findeks kişinin risklilik oranını artıran bir unsurdur.
• Kredi Kullanım Yoğunluğu %10: Kredi kullanan ve düzenli ödeme tarihçesine sahip olan bir kişinin Findeks Kredi Notu, hiç kredi kullanmayan ya da az kullanan bir kişiye göre daha yüksek olabilir.
• Diğer Unsurlar %9.

Buna göre kredi puanını olumsuz etkileyen faktörlerin başında gecikmeye kalmış kredi ve kredi kartı ödemeleri gelir. Bireyin yüksek borç durumu da puan üzerinde olumsuz etki yapan unsurlandandır.

Kredi notunuzu öğrenmek için her rapor karşılığı yaklaşık 11 TL ödeme yaparak Findeks'i kullanabilirsiniz. Bu sayede yukarıdaki ekran görüntülerindeki güzel grafikleri de içeren, en güncel kredi bilgilerinizin ve puanınızın yer aldığı raporu elde edebilirsiniz.

Findeks tek seçeneğiz değil denilebilir. E-Devlet üzerinden hizmet veren Türkiye Bankalar Birliği'nin Risk Merkezi Raporu servisi de benzer amaçlar için kullanılabilir. Burada doğrudan kredi notunuz belirtilmiyor ama yukarıdaki yüzdelik kalemleri kullanarak tahmini yaklaşık bir sonuca ulaşabilirsiniz.

Yakın zamanda olmasa da E-Devletten ücretsizce alınan bu rapordaki verileri kullanarak tahmini olarak kredi notunu hesaplayan küçük bir araç yazmayı deneyeceğim. Tek bir rapor değil ama birden çok (2-12) rapor kullanılarak bilgiye dayalı mantıklı bir tahminde bulunulabilir sanırım.